روش های آبیاری

روش های آبیاری

روش های آبیاری

انواع روش‌های آبیاری را می‌توان در دو دسته کلی آبیاری سطحی و آبیاری تحت فشار دسته بندی کرد. اصلی‌ترین تفاوت بین دو روش‌ آبیاری سطحی و تحت فشار، نوع نیروی به‌کار رفته برای توزیع آب در مزرعه می باشد. در روش آبیاری سطحی آب به‌کمک نیروی جاذبه زمین یا نیروی ثقل در روی زمین پخش می‌شود. به‌همین علت آبیاری سطحی را آبیاری ثقلی نیز میشناسند. در روش آبیاری تحت فشار از وسایلی چون پمپ و لوله برای انتقال آب و از پاشنده‌ها برای پخش آب در سطح مزرعه استفاده می‌ کنند. منظور از پاشنده‌ها، آبپاش‌ها یا قطره‌چکان‌ها می باشند که بر روی لوله‌ای به نام لوله جانبی قرار می گیرند لوله جانبی را لوله لترال نیز می‌نامند.

الف-انواع روش‌های آبیاری سطحی

آبیاری سطحی یکی از قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین روش ها در میان روش آبیاری است که آن را با نام آبیاری سنتی نیز می شناسند. روش های عمده آبیاری سطحی شامل آبیاری نواری، آبیاری کرتی و آبیاری جویچه‌ای می شود.

مزایای آبیاری سطحی:

  • سادگی و عدم نیاز به دستگاه و تجهیزات پیچیده
  • هزینه سرمایه‌گذاری اولیه پایین
  • عدم نیاز به انرژی

معایب آبیاری سطحی:

در مواردی که شیب زمین زیاد باشد نمی توان این روش را به کار برد و باید زمین تسطیح یا شیب‌بندی شود که هزینه زیادی دارد.
آبیاری سطحی برای خاک‌های سبک و شنی مناسب نیست.
آبیاری سطحی به نیروی کار بیشتری نسبت به روش‌های آبیاری تحت فشار نیاز دارد.
راندمان آبیاری سطحی پایین است که باعث هدر رفت آب می‌شود.
آبیاری سطحی نیاز به دبی آب بالایی دارد.

ب-انواع روش‌های آبیاری تحت فشار

با توجه به نو بودن این روش ، سیستم‌های آبیاری تحت فشار را به نام سیستم‌های نوین آبیاری نیز می شناسند. روش‌های آبیاری تحت فشار به دو دسته کلی آبیاری بارانی و آبیاری قطره‌ای تقسیم‌ می‌شوند. همان‌طور که مشخص است ، در آبیاری بارانی، آب به‌صورت قطرات مشابه باران از آبپاش‌ها خارج می شود و بر روی گیاه و زمین کشاورزی می‌بارد.

برای اطلاعات بیشتر کلیک فرمایید.

آبیاری قطره‌ای

در روش آبیاری قطره‌ای، آب از قطره‌چکان‌ها به‌صورت قطره‌ای یا چکه‌ای خارج میشود. تفاوت عمده ی این روش با آبیاری بارانی در مساحت خیس شده زمین است. به‌طوری که در آبیاری بارانی تمام مزرعه آبیاری می‌شود اما در آبیاری قطره‌ای تنها محدوده اطراف گیاه آبیاری میگردد. به‌همین دلیل آبیاری قطره‌ای را به نام آبیاری موضعی نیز می‌گویند. آبیاری به‌صورت موضعی در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای باعث مصرف کمتر آب و افزایش راندمان آبیاری نسبت به سیستم‌های آبیاری بارانی می‌گردد. همچنین تفاوت دیگری که بین بین آبیاری بارانی و آبیاری قطره‌ای وحود دارد فشار آب در سیستم است. به‌طوری که در سیستم‌های آبیاری بارانی به فشار بیشتری نسبت به سیستم‌های آبیاری قطره‌ای نیاز است. در ادامه به اصلی‌ترین مزایای روش‌های آبیاری تحت فشار اشاره شده است.

مزایای آبیاری تحت فشار

راندمان بالا در آبیاری
بالا بردن کیفیت و کمیت محصولات تولیدی کشاورزی
یکنواختی پخش آب در سطح زمین
قابلیت آبیاری در زمین‌های ناهموار و شیب‌دار که نمی‌توان به روش آبیاری سطحی آنها را آبیاری کرد.
قابلیت اتوماسیون بالا
امکان پخش کود یا سم همزمان با آبیاری
نیاز کمتر به نیروی کارگری
امکان استفاده از آبیاری تحت فشار برای کنترل دمای هوا در مواقع یخبندان یا گرمازدگی

انواع روش‌های آبیاری بارانی

اجزاء اصلی یک سیستم آبیاری بارانی شامل وسایلی چون پمپ، لوله اصلی، لوله جانبی و آبپاش‌ها میشود. روش‌های طبقه‌بندی مختلفی برای سیستم‌های آبیاری بارانی ارائه میشود. در یکی از این روش‌ها، سیستم‌های آبیاری بارانی به دو دسته کلاسیک (غیر مکانیزه) و مکانیزه تقسیم بندی می‌شوند. سایر روش‌های طبقه‌بندی شامل طبقه‌بندی بر اساس کاربرد کشاورزی و طبقه‌بندی بر اساس قابلیت حمل و نقل می‌باشد.

طبقه‌بندی سیستم‌های آبیاری بارانی بر اساس کاربرد کشاورزی

روش‌های آبیاری بارانی کلاسیک به مجموعه روش‌هایی گفته می‌شود که در آنها جابجایی آبپاش‌ها یا لوله‌های جانبی به‌کمک نیروی کارگری انجام می‌شود. انواع روش‌های کلاسیک شامل کلاسیک کاملاً متحرک، کلاسیک نیمه‌متحرک، کلاسیک ثابت با آبپاش‌های متحرک، کلاسیک کاملاً ثابت و کلاسیک شیلنگی با قرقره است.

روش‌های آبیاری بارانی مکانیزه

در روش‌های آبیاری بارانی مکانیزه، برای جابجایی آبپاش‌ها و لوله جانبی از انرژی الکتریسیته یا انرژی حاصل از سوخت استفاده کنند تا آبیاری با سهولت بیشتر و نیروی کارگری کمتر انجام بشود. روش‌های آبیاری بارانی مکانیزه بیشتر برای اراضی وسیع و یکپارچه استفاده میشود و تکنولوژی به‌کار رفته در آنها از روش‌های کلاسیک پیچیده‌تر است. از جمله روش‌های آبیاری بارانی مکانیزه می‌توان به سیستم آبیاری لوله چرخدار (ویل موو)، سیستم آبیاری ارّابه‌ای، سیستم آبیاری متحرک خطی (لینیر) و سیستم آبیاری عقربه‌ای (سنترپیوت) اشاره کرد.